Yüksek oranda bor içerdiği gerekçesiyle Beypazarı maden sularına İsviçre'de toplatma kararı verildi: Bor mineralinin tüketimi zararlı mı?

İsviçre Gıda Dairesi dün resmi sitesi üzerinden yayınladığı uyarı kapsamında Türkiye'de üretilerek ihraç edilen Beypazarı markalı maden sularında yüksek oranda bor minerali tespiti sonrasında toplatma kararı aldığını duyurdu. Kamuoyuna uyarı başlığıyla paylaşılan yazıda sağlık riski göz ardı edilemeyecek kadar yüksek oranda bor minerali içeren 14 Aralık 2023 üretim tarihli ve 0940.4 parti numaralı ürünlerin piyasadan toplatıldığı duyuruldu.

İsviçreli yetkililer üründe tespit edilen yüksek oranda bor mineralinin oluşturduğu sağlık risklerini de kamuoyuyla paylaştı. Bor mineralinin yer altı sularında doğal olarak bulunduğu belirtilirken, yüksek oranda tüketiminin ise özellikle anne karnındaki bebek gelişimi ile doğurganlık üzerinde olumsuz etkileri olduğu vurgulandı. Bu sebeple uzun vadede sağlık riskleri gözardı edilemez denerek ürünün bahsi geçen partisinin piyasadan toplatıldığı belirtildi. Söz konusu üründe hangi oranda bor tespit edildiği kamuoyuna açıklanmazken, Beypazarı firmasından da henüz bir açıklama yapılmadı.

Peki bor mineralinin tüketimi insan sağlığı açısından tehlike mi arz ediyor? İlk olarak bor mineralinin borik asit olarak sindirildiğini ve bu sindirimin de hızlı olduğunu ve alınan bor mineralinin tamamına yakınının vücut tarafından emildiğini söyleyelim. Ayrıca bor mineralinin kanda tutulmadığını ve alım itibariyle 1-2 gün içinde idrardan atıldığı bilinmektedir. Fakat alınan borun %5 ila %10'luk kısmının kemik, tırnak, karaciğer ve dalak gibi organlarda biriktiği de bilimsel kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer yandan elma, kiraz, şeftali, armut ve brokoli gibi meyve ve sebzelerde bor mineralinin doğal olarak bulunduğunu belirtelim. Bu meyve ve sebzelerde bulunan bor mineralinin ortalama olarak 1 ila 2 mcg/g düzeyinde yer aldığı görülmektedir.

Yüksek oranda bor tüketiminin yetişkinlerde baş ağrısı, kusma, ishal, depresyon gibi etkileri bilinirken, çocuklarda ise havale ve koma gibi beyin zarı tahribine götüren etkileri bilimsel kayıtlarda yer almaktadır. Diğer yandan bor mineralinin insan vücudu için yararlı etkileri de bilimsel olarak tespit edilmiştir. Borun kalsiyum ve D vitamini olmak üzere vücut minerallerinin düzenlenmesinde rol oynadığı, kalsiyum ve magnezyum azalmasını önleyerek, kemik yapısını koruduğu belirlenmiştir. Günlük 3,25 mg bor alımının motor aktivitelerde, tepki süresinde, kısa ve uzun süreli hafıza ve hatırlama yeteneklerinde gelişmeye neden olduğu belirlenmiştir. Daha düşük dozda alınmasında ise bireylerin daha zayıf psikomotor ve zihinsel performans sergiledikleri gözlenmiştir. Bu çalışmalar göstermektedir ki beyin fonksiyonları ve zihinsel performans için bor temel bir elementtir. Diğer yandan Nielsen’in 1992 yılında yapmış olduğu çalışmalarda araştırmalar bor içeren gıdaların kemik erimesini engellemeye yardımcı olabileceğini ortaya çıkarmıştır. Buna ek olarak; Nielsen tarafından 1992 yılında yüksek kemik erimesi riski taşıyan 48-82 yaşları arasındaki bayanlar üzerinde yapmış olduğu araştırma kapsamında borun Ca ve Mg metabolizmasını artırarak östrojenik katkı sağladığını tespit etmiştir.